آناتومي شكم

دنياي مقالات ورزشي

صفحه نخست
پروفایل مدیر وبلاگ
پست الکترونیک
آرشیو مطالب
عناوین مطالب

دیواره قدامی طرفی شکم در بالا به زائده خنجری جناغ و لبه دنده ای و در پائین به لبه فوقانی استخوان پوبیس و لیگامنت اینگوئینال محدود می شود .این دیواره از بیرون به درون شامل پوست ، فاسیای سطحی ، فاسیای عمقی ، عضلات ، فاسیای شکم ، چربی بیرون صفاقی و پرده صفاق جداری می باشد.

در اکثر قسمت های این دیواره لایه عضلانی شامل سه عضله پهن است که راستای رشته های عضلانی آنها با یکدیگر متفاوت است .

در دیواره قدامی طرفی شکم سه عضله پهن به نام های عضلات مایل خارجی ، مایل داخلی ، و عرضی شکمی و دو عضله عمودی به نام های هرمی و مستقیم شکمی وجود دارد .

نیام عضلات پهن یک طرف غلافی را برای عضلات عمودی هم طرف خود می سازند که در خط میانی قدامی با غلاف طرف مقابل مخلوط می شود و خط سفید (lina alba ) را به وجود می آورد . این خط لیفی از زائده خنجری جناغ تا سمفیز پوبیس کشیده شده و در محل ناف تشکیل یک حلقه لیفی را می دهد . از این حلقه در دوران جنینی بند ناف عبور می کرده است .

حفره شکم حاوی یک کیسه سروزی بزرگ به نام صفاق ، چربی ، بیشتر بخش های دستگاه گوارش ، بخشی از سیستم ادراری تناسلی و طحال می باشد.

صفاق ( peritoneum )

یک کیسه سروزی بزرگی است که از دیافراگم تا لگن کشیده شده است ، وجود این کیسه باعث می شود یک عده از اعضاء شکمی بدون ایجاد چسبندگی با اعضاء مجاور خود ، در کنار آنها به نرمی حرکت داشته باشند .صفاق نیز همانند سایر کیسه های سروزی دارای دو لایه احشای و جداری است . پرده صفاق جداری سطح درونی حفره شکمی لگنی را آستر می نماید . پرده صفاق احشایی نیز سطح اعضاء متحرک در این حفره را می پوشاند .

مری (esophagus

بخش شکمی مری حدود 5/1 سانتی متر طول دارد. بخش شکمی مری نیز در پشت لب چپ کبد واقع می شود دهانه کاردیاک معده یا پیوستگاه مری و معده در سطح مهره T11 و در خلف هفتمین غضروف دنده ای چپ واقع است .

معده (stomach )

معده بعد از مری قرار دارد . معده قابل اتساع ترین بخش لوله گوارش است که در ناحیه فوقانی حفره شکم واقع است معده به طور عمده در ربع فوقانی و چپ حفره شکم قرار دارد و بخش عمده آن توسط دنده ها و غضروف های دنده ای پوشیده می شود . معده در نیمه چپ حفره شکم واقع است . معده در زنان بسیار کوچکتر و باریک تر از مردان است .

در بیشتر افراد به خصوص افراد لاغر و بلند قد شکل معده شبیه به ( J ) می باشد .

معده از بالا به پائین شامل سه بخش ته معده (fundus ) ، جسم معده (body ) و غار معده (pyloris ) است .

معده دارای 2 انحنا می باشد انحنای فوقانی که در سمت راست واقع است به انحنای کوچک و انحنای تحتانی که در سمت چپ واقع است به انحنای بزرگ مرسوم است .

دو اسفنگتر در 2 انتهای معده وجود دارد . یک اسفنگتر به نام کاردیا (cardiac sphincter ) در محل اتصال مری به معده و یک اسفنگتر به نام پیلور (phloric sphincter ) در محل باز شدن معده به روده کوچک قرار دارد .

معده دارای تعداد زیادی غدد مترشحه نیز می باشد که مواد مختلفی ترشح می کنند این مواد هضم شیمیایی را در معده باعث می شوند .

لایه های معده همانند بقیه قسمتهای لوله گوارش است با این تفاوت که در لایه های عضلانی معده یک لایه عضلانی مورب یا بادبزنی شکل در داخل دو لایه عضلانی طول و حلقوی واقع است .

روده باریک ( small intestine )

روده باریک لوله ای به قطر تقریبی 5/2 سانتی متر و طول 6 متر می باشد روده باریک از انتهای معده شروع شده و تا ابتدای روده بزرگ ادامه پیدا می کند . شروع روده باریک در تاحیه پیلور است .

روده باریک به سه بخش دئودنم (duodenum ) دوازدهه ، ژوژنم ( jejunum ) ، و ایلئوم (ileum) تقسیم می گردد.

دئودنم اولین بخش از روده باریک است و به صورت حرف c خمیده بوده و 25 سانتی متر طول دارد این بخش از روده باریک سر لوزالمعده را در بر می گیرد .

بخش بعدی یا ژوژنم حدود 5/2 متر طول دارد و بلافاصله بعد از خمیدگی موجود در دئودنم شروع می گردد این پیوستگاه در سطح مهره L2 قرار دارد .

بخش بعدی روده باریک به ایلئوم مرسوم است و5/3 متر طول دارد . انتهای ایلئوم به روده بزرگ وصل می گردد . مخاط داخلی روده کوچک دارای چین های بی شماری است که سطح جذب مواد را در روده باریک زیاد می کنند . چین ها همچنین باعث حرکت آرام تر مواد می شوند . چین ها 5/2 – 5 سانتی متر بعد از اسفنگتر پیلور شروع می شوند ، چین ها از نیمه ژوژنم تا نیمه ایلئوم کاهش می یابند و از نیمه ایلئوم به بعد محو می گردند . روی مخاط روده پرزهایی villi) ) وجود دارد این پرزها در دئودنم و ژوزنم درشت تر و فراوان تر و در ایلئوم ریزتر و کمتر هستند . پرزها باعث می شوند که سطح روده کوچک 8 برابر بیشتر شود .

روده بزرگ ( large intestine )

بخش انتهایی لوله گوارش را روده بزرگ گویند . روده بزرگ از انتهای روده باریک تا مقعد (anus ) ادامه دارد و طول آن حدود 5/1 متر است میانگین قطر آن 6 سانتی متر است و به همین دلیل روده بزرگ نامیده می شود . قطور ترین بخش آن روده کور (saecum) در ابتدای آن است و به تدریثج از قطر آن کاسته می شود علاوه بر سکوم دو بخش دیگر به نام های کولون (colon ) و راست روده (rectum) نیز در روده بزرگ وجود دارد .

سکوم اولین بخش از روده بزرگ است و حدود 6 سانتی متر طول دارد و عرض آن حدود 5/7 سانتی متر است . در محل اتصال ایلئوم و سکوم که در سطح خلفی میانی سکوم صورت می گیرد دریچه ای به نام ایلئوسکال (ileocecal valve) قرار دارد در این ناحیه همچنین زائده ا ی به نام آویزه Apendix وجود دارد آپاندیس در بخش تحتانی یا خلفی سکوم قرار دارد .

بخش بعدی روده بزرگ ، کولون نامیده می شود و خود از کولون صاعد (Ascending colon ) ، کولون افقی (transverse colon) ، کولون نازل (Descending colon ) و کولون سیگموئید (sigmoid colon) تشکیل شده است .

کولون صاعد بخش عمودی روده بزرگ در سمت راست شکم است . حد فوقانی کولون صاعد زیر کبد قرار دارد کولون صاعد در ناحیه ایلیاک و لمبار راست قرار دارد .

کولون افقی ، به طور افقی در شکم از سمت راست به سمت چپ طی طریق می کند . این بخش از زیر کبد و معده و طحال و از بالای روده باریک می گذرد و بزرگترین و پر تحرک ترین بخش روده بزرگ است .

کولون نازل به طور عمودی در سمت چپ شکم به دنبال کولون افقی قرار دارد . کولون نازل تا حد تاج خاصره پائین می آید . کولون نزولی در نواحی ایلیاک و لمبار چپ قرار می گیرد .

کولون سیگموئید بخش بعدی کولون است که از مقابل تاج خاصره شروع شده و تا آخرین بخش روده بزرگ یعنی راست روده ادامه پیدا می کند . کولون سیگموئید به شکل S از لبه لگن تا قطعه سوم استخوان خاجی کشیده شده است .

بخش انتهایی روده بزرگ راست روده است که بعد از کولون سیگموئید ، مقابل سومین مهره خاجی آغاز شده و با یک انحنای قدامی – خلفی به طرف پائین می رود .

راست روده به مجرای مقعدی منتهی می شود ، طول مجرای مقعدی 4 سانتی متر می باشد . در حقیقت مجرای مقعدی محلی است که راست روده باریک شده است ، مجرای مقعدی به مقعد ختم می گردد مقعد دارای 2 اسفنگتر یا عضله حلقوی داخلی و خارجی است که آنرا کنترل می نمایند .

مخاط درون روده بزرگ نازک تر از روده باریک و بدون پرز است . عضلات طولی روده بزرگ در بعضی قسمتها متراکم شده و نهایتا سه نوار عضلانی طویل را به وجود می آورند . وجود این نوارهای عضلانی طولی باعث می شود که روده بزرگ در طول خود حجره حجره به نظر آید.

لوزالمعده (Pancreas )

لوزالمعده غده ای ترشحی می باشد که دو نوع ترشح داخلی ( انسولین ، گلوکاگون ) و خارجی ( آنزیم های گوارش و یون بی کربنات ) دارد . طول لوزالمعده 12-15 سانتی متر است و به طور عرضی در حفره شکمی قرار گرفته است . انتهای حجیم تر لوزالمعده در قوس دئودنم قرار گرفته است و به سر لوزالمعده (head of pancreas ) مرسوم است بعد از سر بخش بعدی مرسوم به تنه ( body of pancreas ) وجود دارد بعد از تنه انتهای باریکتر و کوچکتر لوزالمعده قرار دارد که به دم ( tail of pancreas ) موسوم است بخش اعظم لوزالمعده در بخش خلفی معده و طحال واقع است .

ساختمان داخلی لوزالمعده از لوبولهای ترشحی ساخته شده است هر لوبول ، ترشحات خود را داخل مجرای باریکی که در مجاورت آن قرار دارد می ریزد این مجاری به هم می پیوندند و نهایتا مجرای اصلی که مجرای لوزالمعده ای نام دارد را به وجود می اورند این مجرا به دئودنم وارد می شود و محتویات خود را وارد این بخش از روده باریک می کند . انتهای مجرا دارای یک اسفنگتر به نام ادی (oddi sphincter ) است .

غالبا از مجرای اصلی قبل از وارد شدن به دئودنم یک شاخه انشعابی جدا شده و حدود 2 سانتی متر بالاتر از مجرای اصلی وارد دئودنم می گردد.

حدود 2 % از کل حجم لوزالمعده به صورت توده های کوچک سلولی در بین لوبول های ترشحی فوق الذکر پراکنده اند و بدین جهت به جزایر لانگرهانس (island of langerhans ) یا جزایر لوزالمعده (pancreas island ) مرسومند این سلولها ترشحات خود را مستقیما به خون می ریزند .

کبد ( Liver )

کبد بزرگترین غده و یکی از حیاتی ترین اعضا بدن است . وزن کبد در مردان 1400-1800 گرم و در زنان 1200-1400 گرم می باشد و در سمت راست شکم زیر دیافراگم قرار دارد . کبد عضوی بزرگ است که بخش بزرگی از ربع فوقانی و راست حفره شکم را اشغال نموده است . این عضو تقریبا به طور کامل توسط دنده ها و غضروف های دنده ای پوشیده می شود .

کبد دارای سطوح فوقانی ، قدامی و راست می باشد. این سطوح این سطوح کبد را عضوی محدب می سازد سطح تحتانی بوسیله لبه تحتانی کبد از بقیه سطوح جداست سطح تحتانی کبد صاف ولی نا منظم است . محل ورود عروق مختلف به کبد در سطح تحتانی واقع بوده و به ناف کبد (porta hepatic ) موسوم است .

کبد توسط رباط فلسی شکلی ( falciform ligament ) به 2 لوب چپ و راست تقسیم می شود لوب چپ کبد را می سازد در حالیکه لوب راست بسیار بزرگتر است و کبد را تشکیل می دهد . لوب راست سه بخش متمایز دارد که عبارتند از : لوب راست ، لوب دمدار ، لوب مربع

هر لوب کبد به تعداد زیادی لوبول تقسیم می شود در اطراف هر لوبول کبدی شاخه هایی از سیاهرگ باب که خون امعا و احشا را به کبد می آورد ، سرخرگ کبدی که مسئول تغذیه سلولهای کبدی است و عروق لنفاوی و مجاری صفراوی وجود دارند این عروق و مجاری ، داخل لوبولها تفوذ کرده و با سلولها در تماسند .

از به هم پیوستن سیاهرگهای مرکز لوبولی ، سیاهرگهای زیر لوبولی ( subblobular vein ) به وجود می آیند ، این سیاهرگها نهایتا سیاهرگ کبدی را می سازند که خون سیاهرگی کبد را به بزرگ سیاهرگ زیرین می ریزد .

مویرگهای صفراوی از درون لوبولهای کبدی آغاز می شوند و در اطراف لوبولهای مجاری بین لوبولی ( interlobular bile ) را به وجود می آورند . این مجاری نهایتا مجاری صفراوی راست و چپ را در کبد می سازند که این دو مجرا نیز نیز به هم پیوسته و مجرای مشترک صفراوی کبد را به وجود می اورند ، مجرای مشترک صفراوی ، صفرا را از کبد خارج می کند .

کبد علاوه بر چندین فعالیت متابولیکی در ترشح صفرا و ذخیره گلیکوژن نیز نقش دارد .

کبد یک عضو مهم تولید لنف بوده به طوری که یک چهارم تا یک دوم کل لنف وارد شده به مجرای سینه ای در این عضو تولید می شود.

کیسه صفرا ( Gall bladder )

کیسه صفرا کیسه ای گلابی شکل در زیر لوب راست کبد است . کیسه صفرا در سطح تحتانی خلفی کبد واقع ا ست و فوندوس آن از کنار تحتانی کبد به سوی پائین بر امده است . کیسه صفرا 7-10 سانتی متر طول و در پهن ترین قسمت 3 سانتی متر پهنا دارد . ظرفیت کیسه صفرا 30-50 میلی لیتر است . صفرا ترشحی زرد متمایل به سبز است که از طریق مجرای کبدی و مجرای سیستیک به کیسه صفرا وارد و ذخیره می شود وجود مواد غذایی چرب در دئودنم منجر به انقباض صفراوی و ورود صفرا به مجاری صفراوی و بعد از آن به دئو دنم می شود .

کیسه صفرا دارای ته ( fundus ) تنه ( body ) و گردن ( neck ) است . گردن کیسه صفرا به مجرای سیستیک (cystic duct ) منتهی می شود که 3-4 سانتی متر طول دارد این مجرا و مجرای مشترک صفراوی کبد یکی شده و مجرای کلدوک ( choledoque duct ) را به وجود می آورند که در نزدیکی دئودنم با مجرای لوزالمعده یکی می شود .

طحال ( spleen )

طحال در بین معده و دیافراگم قرار دارد و به طور کامل توسط دنده های 9 ، 10 و 11 پوشیده شده است . طحال بزرگترین توده لنفاوی بدن است . رنگ طحال ارغوانی و اندازه و شکل آن در افراد مختلف گوناگون می باشد . اندازه طحال به طور تقریبی برابر با مشت بسته هر فرد است .

طحال از قدام با معده ف از داخل با کلیه ، از خلف و خارج با دیافراگم و از چپ با خم چپ کولون مجاورت دارد .

دستگاه ادراری ( urinary system )

دستگاه ادراری دستگاهی است که جهت تولید ادرار و حمل آن به خارج از بدن وجود دارد این عمل جهت پایداری حالت مطلوب فیزیولوژیکی بدن اهمیت حیاتی دارد .

دستگاه ادراری از دو کلیه ( kidney ) دو حالب ( ureter ) یک مثانه ( bladder ) و یک مجرا یخروج ادرار ( urethra ) تشکیل شده است .

کلیه ها ادرار می سازند ، حالب ها ادرار را از کلیه ها به مثانه حمل می کنند . مثانه به عنوان یک مخزن جهت نگهداری ادرار به کار گرفته می شود و مجرای خروج ادرار در موقع لزوم ادرار را از مثانه به خارج بدن هدایت می کند .

کلیه ( kidney )

کلیه ها اعضایی به شکل لوبیا به طول 11 یانتی متر ، و عرض 6 سانتی متر و ضخامت 3 سانتی متر که در دو طرف ستون فقرات بین مهره آخر پشتی و مهره سوم کمری قرار دارند . کلیه راست قدری پائین تر از کلیه چپ است . وزن کلیه در مردان و زنان به طور متوسط به ترتیب 150 و 135 گرو است . مجاورت قدامی کلیه راست شامل غده فوق کلیوی ، کبد ، دئودنم ، کولون صاعد ، قوس ها ی روده باریک و مجاورت قدامی کلیه چپ شامل غده فوق کلیوی ، طحال ، معده ، پانکراس ، کولون نازل و قوس های روده باریک می باشد .

سطح محدب کلیه در خارج قرار گرفته دذ حالیکه سطح مقعر آن در داخل و روبروی ستون فقرات قرار دارد . ناف کلیه ( Hilum ) نیز به وسیله عروق و لگنچه پر می شود در سطح مقعر کلیه قرار دارد.

هر کلیه از دو بخش مرکزی ( Medulla ) و قشری ( Cortex ) تشکیل شده است . بخش مرکزی کلیه از هرمهای کلیوی ( renal pyramid ) تشکیل شده است تعداد هرمهای کلیوی در هر کلیه 5-11 عدد است ولی می توان گفت که در اغلب افراد تعداد هرمهای کلیوی 8 عدد است .

بخش قشری کلیه ناحیه ای است که بین قاعده هرمهای کلیوی و غشا کلیه قرار گرفته است .

غشائی که از خارج کلیه را می پوشاند لیفی و بسیار نازک است .

حالب ها ( ureter )

حالب ها دو لوله به طول 25-30 سانتی متر هستند که ادرار ترشح شده در لگنچه هر یک از کلیه ها را به مثانه منتقل می کنند .

حالب ها دارای سه لایه هستند که لایه میانی آنها عضلانی است و با حرکات همین لایه است که حالب ها قابلیت انتقال ادرار را دارا هستند .

حالب ها با یک خمیدگی وارد مثانه می شوند این خمیدگی مانع از پس زدن ادرار از مثانه به داخل حالب می شود .

مثانه ( bladder )

مثانه عضوی است که جهت نگهداری ادرار به کار گرفته می شود مثانه در بخش خلفی ارتفاع عانه قرار دارد . علاوه بر حالب ها مثانه یک مجرای دیگر نیز دارد که مجرای خروج ادرار است .

مجرای خروج ادرار ( urethra )

این مجرا از بخش تحتانی مثانه خارج شده و عمل خروج ادرار از بدن به وسیله آن انجام می گردد.

ابتدای این مجرا یک عضله حلقوی قرار دارد که خروج ادرار را از مثانه کنترل می کند .

غدد فوق کلیوی ( suprarenal gland )

غدد فوق کلیوی بخشی از سیستم آندوکرین محسوب می گردند و ترشح کورتیکواستروئید ها ، آندروفین ها ، اپی نفرین و نور اپی نفرین را بر عهده دارند . شکل این غدد در دو طرف یکسان نیست . غده فوق کلیوی راست مثلث شکل است و در جلوی دیافراگم و کلیه راست قرار دارد . غده فوق کلیوی چپ هلالی شکل است و در جلوی پایه چپ دیافراگم و کلیه چپ قرار دارد .

غدد فوق کلیوی دارای دو قسمت قشری و مغزی می باشد . قشر غده فوق کلیوی کورتیکو استروئید ها ، آندروژن ها بر روی اعضلئی مانند کلیه ، عضلات ، قلب و شش ها موثر است .

مغز این غده اپی نفرین و نور اپی نفرین را به خون ترشح می نماید و بدن را برای واکنش های فوری فعال می سازد .

دیواره خلفی شکم

دیواره خلفی شکم شامل بخش کمری ستون فقرات ، عضلات ، اعصاب ، عروق ، فاسیا ها و پوست می باشد .

نظرات شما عزیزان:

یعقوب ناصری